Badania prenatalne – 2. trymestr ciąży

Badania prenatalne pozwalają ocenić ryzyko wystąpienia wad genetycznych i rozwojowych. Jako takie mają ogromne znaczenie dla lekarzy i rodziców. Jakie badania prenatalne w 2 trymestrze można wykonać? To USG, tzw. test potrójny, a także uzupełniające badania inwazyjne.

Zapamiętaj! Najważniejsze informacje

• Badania prenatalne pozwalają sprawdzić stan zdrowia nienarodzonego dziecka.
• Ich celem jest wczesne wykrycie chorób genetycznych i wad rozwojowych.
• W II trymestrze wykonuje się badanie USG (tzw. połówkowe), a także test potrójny.
• Jeśli istnieją wskazania, przeprowadza się amniopunkcję, czyli inwazyjne badanie płynu owodniowego.
• Badania prenatalne nie są obowiązkowe, ale wskazane.
• Istnieje grupa podwyższonego ryzyka, dlatego w szczególnych przypadkach badania prenatalne są zalecane przez lekarzy.
• Interpretacji wyników zawsze powinien dokonywać lekarz.

Badania prenatalne – 2. trymestr ciąży

Badania prenatalne w drugim trymestrze ciąży to przede wszystkim kolejne USG, tzw. połówkowe. Jest to najważniejsze, nieinwazyjne badanie zwykle przeprowadzane między 18. a 23. tygodniem ciąży. Pozwala ono na dokładną ocenę anatomiczną dziecka. Lekarz sprawdza narządy rozwijającego się płodu, w tym serce, mózg, kręgosłup, nerki, żołądek i kości. Jest to również czas, kiedy można poznać płeć dziecka. 

Drugi nieinwazyjny test, który jest często przeprowadzany w II trymestrze ciąży, to tzw. test potrójny. Określa się tak badanie krwi matki, podczas którego mierzy się stężenie trzech substancji: alfa-fetoproteiny (AFP), hormonu ciążowego (beta-hCG) i estriolu. Te trzy markery genetyczne II trymestru w połączeniu z innymi danymi na temat zdrowia i wieku matki pozwalają na oszacowanie ryzyka wystąpienia u dziecka niektórych wad genetycznych, takich jak zespół Downa, zespół Edwardsa, czy wady cewy nerwowej.

Jeżeli wyniki badań nieinwazyjnych (badanie USG, test potrójny) wykażą jakieś nieprawidłowości i zasugerują podwyższone ryzyko wystąpienia niektórych schorzeń, lekarz może zalecić wykonanie badań inwazyjnych. Do najczęstszych badań tego typu należy amniopunkcja i biopsja trofoblastu (raczej wykonywana w I trymestrze).

Badania w II trymestrze ciąży – nieinwazyjne

Badania prenatalne 2. trymestru ciąży dostarczają ważnych informacji na temat zdrowia i rozwoju dziecka. Pomagają w diagnozowaniu wad wrodzonych, chorób genetycznych i innych nieprawidłowości u płodu. Pozwalają wykryć stosunkowo wcześnie wady serca oraz innych narządów. Oto najważniejsze badania wykonywane w II trymestrze.

USG połówkowe

W trakcie badania ultrasonograficznego możliwa jest ocena budowy płodu pod kątem występowania wad wrodzonych. Badanie pozwala na wczesne wykrycie nieprawidłowej budowy kręgosłupa (rozszczep kręgosłupa), bezmózgowia lub tzw. wytrzeźwienia (narządy wewnętrzne znajdują się po zewnętrznej stronie brzucha). Podczas USG lekarz sprawdza stan narządów i jest w stanie wykryć ewentualne wady w budowie serca, nerek, płuc. USG połówkowe wykonuje się od ukończenia 18. do 23. tygodnia ciąży. 

Pomiędzy 16. a 20. tygodniem ciąży przeprowadzane jest tzw. USG genetyczne. Umożliwia ono wykrycie zespołu Downa i innych zespołów genetycznych. W przypadku nieprawidłowych wyników należy wykonać dodatkowe badania. 

Test potrójny

To badanie przesiewowe, które wykonuje się między 16. i 18 tygodniem ciąży. Oznaczane są trzy parametry – PAPP-A i beta-hCG oraz poziom estriolu, czyli hormonu steroidowego, którego produkcja zwiększa się w miarę rozwoju ciąży. Możliwe jest też wykonanie tzw. testu zintegrowanego. Celem badania jest oszacowanie ryzyka wystąpienia u dziecka zespołu Downa na podstawie określonych danych. Pod uwagę brany jest wiek matki, przezierność karkowa oraz stężenie PAPP-A sprawdzone podczas badań w I trymestrze ciąży, a także wynik testu potrójnego wykonanego w II trymestrze ciąży.

Test NIPT

W testach NIPT analizie podlega DNA płodu znajdujące się we krwi matki. Dużą czułością charakteryzują się nowoczesne testy NIFTY Pro, które można wykonywać w I, ale też w II trymestrze ciąży (od 10. do 24. tygodnia lub później). 

Inwazyjne badania prenatalne w drugim trymestrze ciąży

Diagnostyka w II trymestrze ciąży obejmuje również inwazyjne badania prenatalne. Wykonuje się je, jeśli wyniki badań nieinwazyjnych sugerują wadę rozwojową lub genetyczną. Są one obarczone pewnego rodzaju ryzykiem, dlatego zawsze poprzedzone są konsultacją lekarską. Ostateczną decyzję musi podjąć ciężarna. Jeśli istnieją wskazania i przyszła mama wyrazi zgodę, mogą zostać wykonane badania inwazyjne.

Badania prenatalne 2. trymestr – amniopunkcja

Amniopunkcja polega na pobraniu próbki płynu owodniowego, który otacza dziecko w macicy. Zawarte w nim komórki płodu pozwalają na przeprowadzenie dokładnej analizy genetycznej. Jest to jednak badanie wiążące się z pewnym ryzykiem dla płodu, dlatego zaleca się je tylko w określonych przypadkach. Badanie to wykonywane jest najczęściej między 15. a 20. tygodniem ciąży. 

Kiedy wykonujemy badanie w II trymestrze?

Drugie badania prenatalne wykonuje się zazwyczaj między 18. a 23. tygodniem i 6. dniem ciąży. Przeprowadzone w tym czasie dają wiarygodne wyniki, ponieważ dziecko jest na tyle rozwinięte, że można dokonać oceny jego budowy, objętości płynu owodniowego, rozwoju, budowy łożyska. Prawdopodobne jest wykrycie takich wad strukturalnych płodu jak: wady serca, rozszczep kręgosłupa, rozszczep podniebienia, wady ośrodkowego układu nerwowego. Wykonanie badań tego rodzaju daje szansę na oszacowanie ryzyka rozwoju wad genetycznych. Badania mogą polegać na pobieraniu krwi od ciężarnej lub płynu owodniowego. Wykonywane jest także USG, które pozwala nie tylko sprawdzić stan zdrowia dziecka, lecz także ocenić wiek ciąży, ustalić przybliżony termin porodu i poznać płeć dziecka.

Kiedy badanie prenatalne w 2. trymestrze jest wskazane?

Wszystkim kobietom w ciąży zaleca się wykonanie badań prenatalnych w II trymestrze ciąży. Są one kluczowe dla monitorowania rozwoju dziecka i wczesnego wykrywania ewentualnych problemów.

Jeżeli chodzi o badania inwazyjne, takie jak amniopunkcja czy biopsja trofoblastu, są one zazwyczaj zalecane tylko wtedy, gdy wyniki badań nieinwazyjnych wskazują na podwyższone ryzyko wystąpienia wad genetycznych, a także wówczas, gdy istnieją inne czynniki ryzyka, takie jak zaawansowany wiek matki, rodzinna historia chorób genetycznych lub wady wykryte podczas USG. Kiedy badania prenatalne w 2. trymestrze są wymagane? Badania tego rodzaju nie są obowiązkowe, dlatego ostateczna decyzja należy do kobiety.

Jak interpretować wyniki badań prenatalnych w II trymestrze ciąży?

Interpretację wyników badań prenatalnych w II trymestrze ciąży powinien przeprowadzić lekarz. Wyniki testu potrójnego są wyrażane w postaci ryzyka – na przykład 1 na 200 – co oznacza prawdopodobieństwo wystąpienia określonej wady lub choroby u dziecka. Wynik nie jest jeszcze diagnozą.

Wyniki badań inwazyjnych są zwykle dostarczane pacjentce w formie pisemnej, a ich interpretacja wymaga najczęściej konsultacji z genetykiem. Wyniki USG są często dostępne od razu po badaniu, a lekarz omawia je, tłumacząc, co oznaczają różne pomiary i obserwacje.

Badania prenatalne w II trymestrze ciąży – jak się przygotować?

Przygotowanie do badań prenatalnych w II trymestrze ciąży jest proste, ale należy o nim pamiętać. W przypadku USG połówkowego nie jest konieczne żadne specjalne przygotowanie. Wystarczy przyjść na badanie w luźnym, wygodnym ubraniu, które umożliwi łatwy dostęp do brzucha.

W przypadku testu potrójnego nie jest wymagana specjalna dieta, ale pamiętaj, aby na kilka godzin przed badaniem nie jeść tłustych potraw, które mogą wpłynąć na wynik badania. Przed badaniem warto również wypić odpowiednią ilość płynów.

Jeśli masz przejść badania inwazyjne, takie jak amniopunkcja, skonsultuj się z lekarzem, aby dowiedzieć się, jak należy się do nich przygotować. Może być konieczne na przykład zaprzestanie przyjmowania niektórych leków.

Prawa i obowiązki pacjentki podczas badań prenatalnych w II trymestrze ciąży

Przyszła mama ma prawo do pełnej informacji na temat planowanych badań prenatalnych w II trymestrze ciąży, ich celu, możliwych wyników i ewentualnego ryzyka związanego z ich wykonaniem. Lekarz ma obowiązek udzielić informacji w sposób zrozumiały i dostosowany do stanu emocjonalnego pacjentki.

Każda przyszła mama ma również prawo do odmowy przeprowadzenia badań prenatalnych, jednak decyzja ta powinna być poprzedzona rozmową z lekarzem, który wyjaśni jej wszystkie konsekwencje takiego wyboru.

Pamiętaj, że badania prenatalne w II trymestrze ciąży mają na celu przede wszystkim ochronę zdrowia i życia dziecka. Warto więc z nich korzystać, aby ciąża i poród przebiegały pod kontrolą i bezpiecznie.

Inne badania wykonywane w II trymestrze ciąży

W II trymestrze wykonuje się również ogólne badanie krwi, moczu, a także testy na obecność przeciwciał i antygenów grupowych (jest to badanie, które pozwala na ocenę kompatybilności krwi matki i dziecka). Jeżeli matka jest Rh-negatywna, a dziecko Rh-pozytywne, może dojść do konfliktu serologicznego. W takim przypadku konieczne może być podanie matce immunoglobuliny anty-D. 

W II trymestrze przyszłe mamy mogą być badane na obecność różnych infekcji, takich jak toksoplazmoza, cytomegalowirus czy różyczka, które mogą mieć negatywny wpływ na rozwój dziecka. Ważna jest też stała kontrola ciśnienia krwi. Podwyższone wyniki mogą być oznaką stanu przedrzucawkowego, czyli poważnego schorzenia, które może stanowić zagrożenie dla zdrowia matki i dziecka.

Badanie prenatalne pozwala na dokładną ocenę stanu zdrowia i rozwoju dziecka. Umożliwia też określenie ryzyka wystąpienia u dziecka wad genetycznych i rozwojowych. Wiedza o możliwych komplikacjach, chorobach jest dla wielu rodziców bardzo cenna, ponieważ pomaga przygotować się na przyjęcie maluszka o specjalnych potrzebach i wymaganiach. Z kolei pozytywne wyniki sprawiają, że rodzice spokojnie przechodzą przez ciążę i czekają na narodziny potomka.